Soňky ýyllarda “peptidler” saglyk we saglyk önümleriniň giň toparynda meşhur söz boldy. Taýýarlanyjy sarp edijiler tarapyndan makullanan peptidler irki saç kesmekden we goşundylardan häzirki ýokary derejeli derini bejermek ugurlaryna geçdi. Indi gialuron kislotasyndan soň indiki uly zat hökmünde garşy alýarlar. Pöne peptidler takyk näme we näme üçin beýle ünsi çekýärler?
Peptidler näme?
Peptidlere düşünmek üçin ilki bilen “peptid” sözüniň özüne düşünmeli. Peptid, peptid baglanyşyklary bilen birleşdirilen α-aminokislotalardan ybarat birleşme. Adam bedeninde köplenç duş gelýän tebigy madda we köplenç beloklaryň aralyk bölüniş önümini görkezýär.
Diýmek, peptidler diňe aminokislotalaryň ýygyndymy? Aslynda hawa. Aminokislota birlikleriniň sany peptidiň görnüşini kesgitleýär: iki aminokislotalar dipeptid, üçüsi tripeptid emele getirýär we ş.m. Zynjyr 50 aminokislotadan geçenden soň, adatça belok hökmünde bölünýär. Adatça üç ýa-da has köp aminokislotalardan ybarat islendik peptid a diýilýärpolipeptid.
Adam bedeninde peptidler dürli biologiki funksiýalarda - gormonlary kadalaşdyrmakda, nerw aragatnaşygyny goldamakda, köpelmekde kömek etmekde we öýjükleriň ösmegine goşant goşmakda möhüm rol oýnaýar. Fermentleri işjeňleşdirip, DNK transkripsiýasyny kadalaşdyryp we belok sintezine täsir edip, şeýlelik bilen belli bir fiziologiki täsirleri döredip biler. Aslynda, bedenimizdäki köp işjeň maddalar peptid görnüşinde bar we olary adam saglygy üçin zerur edýär.
Derini bejermekde peptidler: wezipeleri we görnüşleri
Derini bejermekde, peptidler köplenç esasy işine, şol sanda öz içine alýarsignal peptidleri, daşaýjy peptidler, weinhibitor peptidler.
Signal peptidleri habarçy hökmünde çykyş edýär, kollagen we elastiniň önümçiligini höweslendirmek üçin deri öýjüklerine signal iberýär. Bu has berk, ýaş görünýän derä eltýär we garrylyga garşy peýdalary üpjün edýär. Adaty mysallara Palmitoýl Pentapeptid-3, Palmitoýl Tripeptid-1, Palmitoýl Hexapeptid we Palmitoýl Tripeptid-5 degişlidir.
Daşaýjy peptidler mis ýaly yz elementlerini ferment işjeňliginiň ýerine daşamaga kömek edýär. Bu kollagen we elastin önümçiligini ösdürýär, ýaralary bejermekde kömek edýär we täze gan damarlarynyň emele gelmegini goldaýar. Belli mysal, mis Tripeptid-1.
Inhibitor peptidler ýüz myşsalaryny gowşatmak, gaýtalanýan myşsa hereketleri sebäpli döreýän ýygyrtlary ýumşatmak arkaly işleýär. Bu peptidler, aňlatma setirlerini nyşana alýan ýüz önümlerinde has meşhurdyr. Mysal üçin asetil heksapeptid-3, asetil oktapeptid-1, ýylan zäheriniň dipeptid emele gelenleri we Pentapeptid-3 mysal bolup biler.
Downetmezçilikler barmy?
AHA ýa-da retinoidler ýaly has çalt hereket edýän maddalar bilen deňeşdirilende, peptidler has ýuwaş-ýuwaşdan netijeleri bermäge ýykgyn edýärler. Görnükli täsirler peýda bolmak üçin birnäçe hepde ýa-da birnäçe aý gerek bolup biler, bu bolsa peptid esasly derini bejermekde yzygiderliligiň we sabyrlylygyň möhümdigini aňladýar.
Mundan başga-da, peptid çykarmak we sintez etmek has ýokary çykdajylara sebäp bolýan çylşyrymly proseslerdir. Netijede ýokary hilli peptid önümleri köplenç has gymmat bolýar. Sarp edijiler peptidleriň bardygyny öňe sürýän arzan önümlerden seresap bolmalydyrlar, sebäbi hakyky konsentrasiýasy ýa-da netijeliligi şübheli bolup biler.
Derini bejermegiň aňyrsynda: Lukmançylyk goşundylary
Peptidler diňe bir derini bejermek däl, lukmançylyk pudagynda-da özüne çekiji bolýar. Peptid esasly sanjymlarda, mikroblara garşy serişdeleri we beýleki derman täzeliklerinde ulanmak üçin gözlenýär. Gözlegleriň ösmegi bilen, adamyň saglygynda we lukmançylygynda peptidleriň has giň potensialynyň ep-esli artmagyna garaşylýar.
Iş wagty: Awgust-08-2025